Sadık ya da Kader

Aydınlanma Çağı (Fr. Le siècle des Lumières: 1715-1789) filozoflarından Voltaire'in 1745-1746 yılları arasında kaleme aldığı Sadık ya da Kader ilk kez 1747'de Memnon başlığıyla Amsterdam'da basıldı. İkinci baskısı ise 1748'de şimdiki yani Zadig ou la Destinée adıyla Paris'te yapıldı. Fantastik/hayalî bir Doğu'da geçen ancak dönemin Fransız toplumunun acımasız bir yergisi olan Sadık ya da Kader, mutlu olmak için her şeye sahip olduğunu sanan Babilli zengin ama mütevazı bir gencin; hoş tabiatlı, yakışıklı, eğitimli, saf ve iyi kalpli Sadık'ın hikâyesidir. Voltaire Sadık ya da Kader'i, Alman filozof Leibniz'in “Essais de Théodicée: Din Üzerine Denemeler” adlı eserinde ortaya koyduğu ve kısaca: “Tanrı dünyayı ve içindeki her şeyi mümkün olan en iyi şekilde yaratmıştır. Kötülük mevcuttur ancak sonsuz bir iyilikle dengelenmiştir.” şeklinde özetlenebilen iyimserlik felsefesine (Fr. l'Optimisme) itiraz etmek için kaleme almıştır. Leibniz Denemeler'de üç tür kötülükten bahseder: metafizik kötülük (insanın kusurları), bedensel/maddi kötülük (çekilen acılar) ve manevi kötülük (günahlar). Sadık ya da Kader'de metafizik ve manevi kötülük, on iki yıl sonra çıkan Voltaire'in başyapıtı Candide ya da İyimserlik (Candide ou l'Optimisme, 1759)'te ise özellikle maddi kötülük gözler önüne serilir. Zerdüşt Peygamberin İyilik (Ahura Mazda/Spenta Mainyu: Kutsal Ruh) ve Kötülük (Ehrimen/Angra Mainyu: Kötü Ruh) karşıtlığına dayanan ikici/düalist ilkeleriyle desteklenen teolojik ve felsefi bir savın tekdüzeliğinin imgelem gücü, öykülemenin çeşitliliği ve kaba güldürüsüyle akıcı bir anlatıya dönüştüğü Sadık ya da Kader Voltaire'in en çok okunan felsefi öykülerinden biridir. Yakup Yaşa tarafından titizce yapılan ve birçok açıklayıcı bilgi ve görselin de yer aldığı bu çeviri hem okurlara dinî ve felsefi bir yanı da olan Sadık ya da Kader'i öykü tadında okuma imkânı sunacak hem de Voltaire üzerinde çalışanlara önemli bir rehber olacaktır.