Bir Açılış Olarak Mekan

Selim Velioğlu'nun “Bir Açılış Olarak Mekan / Enclosure as a Disclosure” adlı kitabının hem içeriği hem de baskı tekniği ve kağıt seçimiyle teknik özellikleri geliştirilmiş ve güncellenmiş yeni baskısı YEM Yayın'dan çıktı. Selim Velioğlu, son yıllarda Türkiye'de mimarlık ve tasarım eğitiminin temel başvuru kaynakları arasında yer alan kitabında, “açılış” kavramından yola çıkarak ortaya koyduğu mimari mekân tasarımı anlayışını, “açılış”ın mekânsal bir gerçeklik olarak hayat bulmasını sağlayan beş temel kavram (çokluk, uydu öğeler, kütlesel kademelenme, avludan hayat bulma, yeşil üreten mekânsal kurgu)ışığında düşünceler, tasarımlar ve yapılar eşliğinde anlatıyor. Kitabın temel özelliği ya da farklılığı, günümüzde kutuplaşmış iki ayrı küme olarak algılanan kuramsal çalışmalar ile tasarım çalışmalarının bütünleştiği yeni bir alan açması. Ortaya konulan kuramsal yaklaşım, tamamı yazar ve çalışma arkadaşlarına ait tasarımlar ile örnekleniyor. Kitabın diğer bir özelliği de, mimar ya da tasarımcı olmayan okuyucuya mekân tasarımının gündelik yaşam ile iç içeliğine ilişkin iletiler sunması. Kitap yoğun içeriği ve sürükleyici kurgusuyla da dikkat çekiyor. Kitabın hem sayfa hem de örnek proje sayısının artırılarak genişletilen yeni baskısında, Selim Velioğlu'nun ekip arkadaşlarıyla birlikte gerçekleştirdiği konut, kültür, eğitim, spor, müze, konaklama, sanayi, yönetim, ticaret, ulaşım, kentsel tasarım, peyzaj tasarımı türlerinde, çeşitli ölçeklerde100'ü aşkın tasarım kitapta ayrıntılarıyla veriliyor. Aralarında Rauf Denktaş Anıt Mezarı ve Müzesi (Lefkoşa), Afet Yönetim ve Koordinasyon Merkezi (Bursa), Baykar Teknoloji Merkezi, MD Evi (Kırcaali, Bulgaristan), Erdal Eren Kültür Merkezi, Deniz Gezmiş Parkı (Ataşehir) gibi son dönemde gerçekleştirilen farklı ölçeklerde 13 yeni proje de kitapta yer alıyor. Selim Velioğlu, temelde mimarlığa yaklaşımını ve buradan yola çıkarak kitabı hazırlama amacını şöyle özetliyor: “..... Mekânsal çevre, sıkılmış bir yumruk değil, açılmış bir olmalıdır. Kullanıcısının arkadaşı olmalıdır. Konuşkan, cömert, davetkâr, canlı ve etkileşimli olmalıdır. Özellikleri ile deneyimleyende çağrışımlar oluşturarak, onu anlamsal yolculuklara çıkarmalıdır. Tasarım sürecinde, çevre ve içeriğe ilişkin veriler insanın fiziki, biyolojik, psikolojik, tinsel olanak ve özellikleri çerçevesinde anlamlara ve bu anlamları yansıtan, öncelikle ölçekli ve kavranabilir boyutlardaki mekânsal unsurlara ayrıştırılmalı, yaşamın anlamsal zenginliği, insana yaşama sevinci verecek biçimde, doğal ve kültürel değerler gözetilerek mekâna yansıtılmalıdır. Mekânsal çevre tasarımı temel olarak çevre ve içerik verileri ile insani beklentiler ışığında hareketi, mekânı ve kullanımı örtüşük olarak tasarlamak biçiminde tanımlanabilir. Kitapta tasarımlar üzerinden ayrıntılı olarak örneklediğim, doktora çalışmamda ortaya koyduğum ve üçlü örtüşük çözümleme yöntemi olarak adlandırdığım yaklaşım çerçevesinde; hareket, yaya ve araç dolaşımı ile ilgili tüm konular ile yönlenme, algı, erişim gibi sorunları; mekân, mekânsal kimliğe ilişkin tüm oransal, boyutsal, fiziksel özellikleri ve kullanım, işlev seçimi, işlevlerin yan yana gelişleri, yer, kot ve katlara dağılımı konularını içermektedir. Üçlü örtüşük çözümleme yöntemi ile birlikte çalışmalarımızda; insani hedefler ve olanaklar doğrultusunda doğal ve kültürel değerler ile bütünleşmek ve mekânı insana yaklaştırıp “açmak” amacıyla oluşturup yineleyerek kullandığımız, tasarımlarımızı biçimlendiren beş temel kavram - mekânsal çözüm vardır. Bu kavramlar tek yapı, yapı grubu, kentsel tasarım gibi farklı ölçeklerdeki tasarımlarımızda, olanaklar çerçevesinde bir bütün veya bağımsız olarak kullanılmıştır. Bunlar çokluk, uydu öğeler, kütlesel kademelenme, avludan hayat bulma, yeşil üreten mekânsal kurgu olarak adlandırdığımız kavramlardır. Bu kitap, gerçekleştirdiğimiz tasarımların içerdiği ortak ilke ve önceliklerden temellenen bir tasarım anlayışı ortaya koymaktadır. Bu anlayışın ve kitapta dile getirilenlerin yaşanılır mekânsal çevrelere ulaşılmasında yol gösterici nitelikte olduğuna inanıyorum.”