Doğa ve Kültürün Ötesinde

Ünlü antropolog Claude Lévi-Straussun varisi olarak devraldığı Sosyal Antropoloji Laboratuvarını yöneten Philippe Descola, Doğa ve Kültürün Ötesinde adlı bu eserinde, Batının doğa ile kültür arasında yapageldiği ayrımın başka toplumlarda bu şekilde kurulmadığını gösterirken, bu konuda hâkim olan natüralist bakış açısını da antropolojik bir tahlile tabi tutuyor. Amazon ormanlarında yıllar süren saha çalışması ile bir dizi başka araştırmanın sonuçlarını karşılaştıran Descola, insanların çevrelerindeki varlıklarla ilişki kurma biçimlerinin sonsuz olmadığını, onlara içsellik ve fiziksellik atfetme biçimlerinin dört temel ontolojiye ayrılabileceğini savunuyor: İnsan olan ve olmayanlar arasında maddi ve manevi sürekliliği öne çıkaran totemizm; dünyanın öğeleri arasında bir süreksizlikler ağı gören analojizm; insan olmayanlara insanların içselliğini atfederken, onları birbirlerinden bedenleriyle ayıran animizm ve bizi insan olmayanlara maddi sürekliliklerle bağlarken, aynı zamanda kültürel yetilerimizle de onlardan ayıran natüralizm. Gerçek anlamda çevreden kast ettiğimizin ne olduğunu, kimi varlıkları kendimizden keskin bir kopuşla ayırma biçimimizin neye dayandığını anlamak için, belki de kendi ontolojimizin diğer ontolojilerle radikal bir biçimde karşılaştırılması gerekiyordu. İşte, Philippe Descola bu kitabında, Avustralya yerlilerinin rüya resimlerinden Amazon ormanlarındaki animist maskelere, Sibirya platolarındaki kabilelerin mübadele geleneklerinden natüralist Batının doğa adını verdiği alanı en ince noktasına kadar, antropoloji için bir devrim sayılabilecek böylesi radikal bir karşılaştırmaya girişiyor. Bu anlamda yazar, kültür antropolojisine; insanların hayata geçirdikleri ve onun sayesinde kendilerini nesnelleştirdikleri, kendilerindeki bu parçaya ve dünyaya açık duran bir doğa antropolojisinin eşlik etmesini savunuyor. Fransada yayınlanmasının ardından, yalnızca antropolojide değil, sosyal bilimler ve felsefe alanlarında da bir klasik olarak değerlendirilen bu önemli çalışma, insan olmayanlar ile kurduğumuz ilişkiyi derinden sarsacak bir güce sahip. YAZAR HAKKINDA: 1949da Pariste doğan Philippe Descola, Ecole Normale Supérieurede felsefe eğitimi aldıktan sonra, 1976-1979 seneleri arasında Amazonlarda bulundu. Açuar yerlilerinin çevreleriyle ilişkilerini incelediği ve 1983te Claude Lévi-Straussun yönettiği doktora tezini savundu. Cambridgedeki Kings Collegeın ardından Paristeki Ecole des Hautes etudes en sciences sociales (EHESS)te ders vermeye başlayan Descola, daha sonra 2000 yılında Collège de Francea seçilerek buradaki Sosyal Antropoloji Laboratuvarını yöneticiliğine getirildi. Dünyanın çeşitli üniversitelerinde dersler veren Philippe Descolanın başlıca eserleri arasında La Nature domestique (1986), Les Lances du crépuscule (1993) ve Nature and Society (1996) sayılabilir. 2005te yayınlanan Doğa ve Kültürün Ötesinde ile uluslararası ününü perçinleyen Descolanın çalışmaları antropoloji alanında temel birer referans niteliğindedir. Radikal Kitap, Mesele, Express,Toplumsal Tarih