Hasan Melikzade Zerdabi ve Ekinci Gazetesi

Milletlerin uzun tarihî hayatlarında bazı olaylar ve şahıslar önemli izler bırakır. Bunlar önem derecesine göre yeni nesillere sözlü veya yazılı olarak aktarılır. Azerbaycan Türklerinin de tarihi süreç içerisinde yaşadıkları birçok gelişme millî hafızalarında kayıtlıdır. Çalışmamızın konusu olan Hasan Melikzade Zerdabi gerek ülküleri, gerekse icraatları açısından sadece Azerbaycan Türkleri tarafından değil; bütün Türk dünyası tarafından iyi tanınması ve anlaşılması gereken bir aydındır. Çarlık Rusyasının hegemonyası altında yaşayan Azerbaycan Türklerinin kendi benliklerini kaybetmemesi, hür ve insanca yaşaması için çalışmalar yapan aydınlar içerisinde bir sıralama yapıldığında şüphesiz Zerdabi en ön saflarda yerini alır. Onun mücadelesinin temelinde cehalete karşı top yekûn eğitim vardır. Hayatının her safhasında halkının yediden yetmişe eğitilmesi için gayret göstermiştir. Halkına ulaşabilmek ve onları “gaflet uykusundan” uyandırmak için yaptığı çalışmalarda önüne çıkan bütün zorluklarla mücadele etmiştir. O, yine önüne çıkarılan engellerden yılmamış ve bu uğurda kendine daima başka fırsatlar oluşturmayı bilmiştir. Zerdabi, Rusya Türklerinin ilk Türkçe gazetesi olan Ekinci'nin sahibi ve başyazarı, Azerbaycan'da ilk tiyatro ve ilk hayır cemiyetinin kuruculuğu, eğitimcilik, pedagogluk, yazarlık, fen bilimi uzmanlığı, matbaacılık ve siyaset adamlığı gibi birçok mesleği ve özelliği kendisinde toplayan şahıs olarak bilinir. Gerek bu özellikleri, gerekse savunduğu eğitim, kadın hakları, sahte din adamlarına karşı fikirlerinden ve zulme karşı mazlumun yanında olmak gibi vasıflarından, ayrıca Türk dünyasında dil birliği ve vatanseverlikle ilgili değerli görüşlerinden ötürü Zerdabi'nin hakkıyla tanıtılmasına, tüm bu fikir ve görüşlerinin ortaya konulmasına ihtiyaç vardır.