Ali Şir Nevayi’nin Bedii Tefekkürü

Prof. Dr. Nefes Şadmanov, Namazoğlu. 1961 yılında Özbekistan'da doğdu. Karşı Devlet Üniversitesi Edebiyat Bilimi Bölümü Başkanı. Özbekistan Yazarlar Birliği üyesi. 1997 yılında Abdurrahman Câmî'nin Risale-yi Musikî adlı eserini tercüme etti ve eser üzerine yaptığı inceleme ile Filoloji alanında doktor adayı oldu. 2009 yılında Muhammed Rıza Agehî'nin Şahidü'l-İkbal adlı eseri üzerine hazırladığı doktora tezi ile Filoloji alanında doktor payesini elde etti. Şahidü'l-İkbal Edebî Menba (2009), Hace Abdülkadir Meragî (2000), Makam Nazariyesige Dair Muhim Menba (2018) gibi çeşitli bilimsel ve ders kitaplarının müellifidir. 300'den fazla bilimsel makale ve bildirisi yayımlanmıştır. Nefes Şadmanov tiyatro yazarı olarak da bilinmektedir. Onun Nuh'un Gemisi, Kabil ve Habil, Şırak, Nahşeb Efsanesi, Ak Saray, Kurtuluş Kapısı, Ebu Reyhan Birunî, Ebu Muin Nesefî gibi 20'ye yakın tarihî ve sosyal konularda tiyatro eserleri vardır. Ali Şir Nevâyî'nin Bedii Tefekkürü adlı bu kitap üç bölümden oluşur. “Nevâyî'nin Marifeti” adlı birinci bölümde şairin maneviyat-marifet konularıyla ilgili faaliyetlerinden bazı hususlar yorumlanmıştır. Nevâyî Marifetinin Özü, Nevâyî'nin Bir Mektubu, Nevâyî Kütüphanesini Süsleyen Hikmet İncileri gibi alt bölümlere ayrılmıştır. “Bedii Tefekkürün Işıltıları” başlıklı ikinci bölümde şairin lirik mirasındaki kendine has poetik ve felsefi özellikleri incelenmiştir. Burada “Hazayinü'l-Maanî: Divanlar Tasnifinin Sırları”, “Ali Şir Nevâyî'nin Zaman Kavramı”, “Mirac Mucizesi”, “Ali Şir Nevâyî ve Muamma Yazma Geleneği” , “Tasavvuf Felsefesinin Nevâyî Eserlerindeki Sentezi ve Bu Sentezin Araştırılması”, “Nevâyî Gazellerine Munis'in Yaptığı Tahmislerin Metinsel Bazı Özellikleri” başlıklı yazılardan oluşmaktadır. “Beş Hazinenin Hikmeti” adını taşıyan üçüncü bölümde Hamse'nin üslup özgünlüğü ve felsefesi, bazı tasvirlerinin kökeni ve destanların isimlendirilmesi gibi konular ele alınmıştır. Genel olarak kitapta, Nevâyî'nin mirası ve bedii düşünce ölçütleri belirli ilkeler temelinde incelenmiş, onun gelişimine hizmet eden unsurlar belirlenmiş ve bu çerçevede şairin felsefi, tasavvufi, bilimsel-teorik görüşleri ele alınmıştır. Nevâyî'nin eserlerinin farklı yaklaşımlarla incelenmesi devam edecektir. Bu bağlamda çalışmamızın Nevâyî araştırmalarına katkı sağlamasını ve bu konuda yapılacak yeni araştırmaları teşvik etmesini temenni ediyoruz.