Risale-i Tedbir-i Umran-ı Mülki; Osmanlı Devleti'nde Modern İktisat Düşüncesinin Doğuşu

Tarih boyunca devletler var olma sürecinde birtakım sorunlar ile karşılaşmışlardır. Bunların başında iktisadi problemler gelmektedir. Bu durum, zaman içerisinde iktisadi düşüncenin bazı dönüşümler geçirmesinde etkili olmuştur. Şüphesiz her devlet gibi Osmanlı Devleti de kendine özgü bir iktisat politikası izlemek zorunda kalmıştır. Osmanlı Devleti, 19. yüzyıldan itibaren pek çok alanda olduğu gibi iktisat alanında da gerisinde kaldığını düşündüğü Batı'dan yararlanmaya başlamış ve bu bağlamda Batı iktisadi düşünce tarzında kaleme alınan metinler ortaya çıkmıştır. Muhtemelen tek nüsha olan, Avusturya Milli Kütüphanesi'nde yer alan ve bu kitapta değerlendirmesi ve çevirisi yapılan "Risâle-i Tedbîr-i ‘Umrân-ı Mülkî" başlıklı risale bu metinlerin ilkidir. Elinizdeki bu kitaba konu olan eser, Tanzimat Fermanı'nın ilanından kısa bir süre önce Osmanlı Devleti'nin klasik iktisadi düşüncesinde meydana gelen dönüşümü anlatmaktadır. Politik ekonomiyi Osmanlı toplumuna tanıtan müellif, bu sahadaki tüm gelişme aşamalarını kavramsal ve pratiğe dönük bir biçimde açıklamaktadır. Bu yönüyle eser, Tanzimat Dönemi reformlarının arka planında yer alan fikirlerin Osmanlı topraklarına girmesinde önemli bir araç vazifesi görmüştür. Risâle-i Tedbîr-i ‘Umrân-ı Mülkî, aynı zamanda, Batı iktisadi düşüncesinin etkisinde yazılan ve Türk iktisat düşüncesinde modernleşmenin başlangıcına konumlanan ilk telif eserdir.