Ticari Davalarda İş Uyuşmazlıklarında Tüketici Mahkemelerinde Dava Şartı Arabuluculuk Uygulamaları

Ülkemizde arabuluculuk uygulamaları 07.06.2012 tarih ve 6325 sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanununun yürürlüğe girmesi ile başlamıştır. Ancak öncesinde ihtiyari arabuluculuk olarak başlayan arabuluculuk uygulamaları hedeflenen uyuşmazlık çözüm sayılarına ulaşamamıştır. Kıta Avrupası ve Anglo Sakson hukuk sistemlerindeki iyi arabuluculuk uygulamaları dikkate alınarak son yıllarda dava şartı arabuluculuk gündeme gelmiş ve kısa sayılabilecek bir tartışma sürecinden sonra ilk olarak iş uyuşmazlıklarında dava şartı arabuluculuğu düzenleyen 7036 sayılı İş Mahkemeleri Kanununun ilgili kısımları 01.01.2018 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Kanun yürürlüğe girdikten sonra iş uyuşmazlıklarının çok büyük bir oranda dava şartı arabuluculukla başlayan arabuluculuk süreci sonunda anlaşma ile sonuçlandığı görülmüştür. İş uyuşmazlıklarına ilişkin bu başarılı uygulama, kanun koyucuyu diğer alanlarda da dava şartı arabuluculukla ilgili düzenleme yapma konusunda harekete geçirmiştir. İş uyuşmazlıklarına ilişkin düzenlemenin yürürlüğe girmesinden bir yıl sonra 7155 sayılı Kanunla Türk Ticaret Kanununa eklemeler yapılarak, ticari davalarda da dava şartı arabuluculuğa ilişkin düzenlemeler yapılmış ve bu hükümler 01.01.2019 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Ticari davalara ilişkin dava şartı arabuluculukla ilgili düzenlemenin yürürlüğe girmesinden sonra dava şartı arabuluculukla ilgili baştan beri mevcut olan tartışmalar ivme kazanmıştır. İş uyuşmazlıklarına ilişkin yaklaşık iki buçuk yıllık, ticari davalarda ise bir buçuk yıllık yargı uygulamaları sonucunda bir kısım tartışmalar halen varlığını devam ettirmekle birlikte önemli bir kısmı yargı kararları ile açıklığa kavuşturulmuştur. Son olarak 7251 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun'un 59. maddesi ile TKHK'na eklenen TKHK'nın 73/A maddesi ile Tüketici Mahkemeleri- 8 Önsöz nin görev alanında kalan bazı uyuşmazlıklar dava şartı arabuluculuk kapsamına dahil edilmiştir. Bu çalışmamızda; değişik yer bölge adliye mahkemeleri kararları ve Yargıtay kararları taranarak uygulayıcılara yardımcı kaynak oluşturulması amaçlanmıştır. Tartışmalara ışık tutması açısından yargı kararları ile birlikte doktrin görüşlerinden de yararlanılmıştır. Çalışmamızın iş uyuşmazlıklarında dava şartı arabuluculuk ve uygulamaları kısmı İzzet Yeşilkaya, diğer kısımları ise İlker Koçyiğit tarafından kaleme alınmıştır.