Geleneksel Algıdan Gerçekliğe Hacı Bektaş Velî; Tarihsel Bir Yaklaşım

Hacı Bektaş Velî, kültür ve medeniyet tarihimiz içerisinde çok önemli yeri olan büyük bir şahsiyettir. O, tıpkı Ahmed Yesevî, Mevlânâ ve Yunus Emre gibi, Anadolu coğrafyasının dinî ve kültürel hayatı üzerinde yüzyıllar boyunca etkili olmuş ve Anadolu insanını ciddi bir şekilde yönlendirmiştir. Bu yüzden sadece Anadolu coğrafyası üzerinde değil, Anadolu dışında Balkanlar gibi yakın coğrafyalarda da aynı şekilde etkileri, yüzyıllar boyunca geniş halk kitleleri ile toplum kesimleri üzerinde görülmüş ve halen de görülmektedir. Ayrıca onun yaşamış olduğu dönem üzerinden yüzyıllar geçmiş olmasına rağmen hâlâ değişik çevreler, onun fikir ve düşünceleri ile ortaya koyduğu din anlayışını, değişik boyutlarıyla ve zaman zaman farklılaşan bir dil ve söylemle yeni kuşaklara aktarmaktadırlar. Hacı Bektaş Velî'nin düşünce dünyası, İslam'ı yorumlayış biçimi ve önemli ölçüde kendisinden sonra teşekkül etmiş olan Bektaşîlik ile ilgili ülkemizde daha önce bazı çalışmalar yapılmış, değişik eser ve makaleler yayınlanmış ve bu çerçevede birbirinden çok farklı, hatta birbiriyle çelişen bakış açıları ileri sürülmüştür. Ne var ki bilimsel anlamda ortaya konan yöntemsel bazı yanlışlardan dolayı, konunun yeterince aydınlatılmış olduğu pek söylenemez. Bu yüzden bilimsel anlayışı öne çıkararak, özellikle Hacı Bektaş Velî'nin yaşadığı dönem ve içinde bulunduğu koşulları tarafsız bir şekilde değerlendirmeye ihtiyaç olduğu ortadadır. Zira Hacı Bektaş Velî'nin yaşadığı dönem ve içinde bulunduğu koşullar göz önünde bulundurulmadan yapılan değerlendirmelerin, ciddi tarihsel ve kültürel sorunlara yol açtığı görülmektedir. Bu yöntem, onun sağlıklı ve doğru bir şekilde anlaşılmasına katkı sağlayacaktır.