Mektup Seçkisi

Mektubun birincil özelliği, var oluş nedeni iletişimdir, yani haberleşme. Mektup yazan kişi, mektubunu yönelttiği, hitabettiği kimseye herşeyden önce öznel haberler verir, bir bakıma içini döker. İşte bu özellik, içini dökme, mektubu günce ve anıya yaklaştırır. Öte yandan, seyahatler insana yeni yerler, yeni insanlar görme, imkânı vererek yaşantı zenginliği sunar; insan da yaşadıklarını, uzaktaki dostuna anlatmak yoluyla, onunla paylaşmak gereğini duyduğu için gezi mektupları seyahatname edebiyatında önemli bir yer tutar. Edebiyat tarihi içinde gezi mektuplarının anlamı bugün değişmiş, gazetelerde tefrika gezi notları biçiminde tek değil bütün bir okuyucu kitlesine hitabeder olmuştur. Değerlendirme yanı ağır basan gezi mektuplarında gazeteciliğin haber iletme, rapor etme tarzı egemendir. Öznelliğin payı, mektup türünün bir gereği iken, bunun yanı sıra siyasal bilgiler, eleştiriler belirginleşir. Edebiyat tarihine geçmiş ünlü gez mektupları vardır: Heine'nin Berlin'den ve Polonya'dan mektupları (Briefe aus Berlin), (Briefe aus Polen) Börne'nin Paris'ten mektupları (Briefe aus Paris) gibi. Bunlar bugünkü gazete temsilciliklerinin, muhabirliklerin mektuplarının öncüsü sayılmaktadır. Teknolojinin yeni imkânlar sunduğu günümüzde mektubun artık haberleşme fonksiyonundan çok şey kaybettiğini, telefon konuşmalarının mektuptan pahalı olsa da kolay, zahmetsiz oluşuyla tercih edildiği sık sık ileri sürülmektedir. Mektup yazmanın artık nostaljik bir tutumdan kaynaklandığı da, bu tezin açıklamaları arasında bulunuyor. Oysa mektubun hatıra defterini (günceyi) çağrıştıran, günceyle ortak bir özelliği vardır ki bu da kendini duyurmakla kalmayıp özelliğini bir anlık değil uzun süreli, hattâ ölümsüz kılmak isteğidir. Mektup sahibi (mektup kalem alan yazar) ister ki dile getirdiği duygu ve düşünceleri yazının kalıcılığından pay alsın. Çoğu zaman hitabettiği bir kişi, yalnızca görünürde biridir, mektup yazan, onun şahsında çok kimseye seslendiğini, gizliden gizliye de olsa bilir, ya da böyle bir istek duyar. Yani bir gazete yazı türü olan "açık mektup" özelliğinden bir şeyler vardır özel mektupda da. Bilindiği gibi açık mektup, kitlelere hitaben, onlara kendi görüşünü duyurmayı amaçlayan, "seslenen" bir yazı türüdür. Gazetelerde yer alan "okuyucu mektupları" da çoğu kez eliştiri amaçlı değerlendici ve yine "seslenici" özelliklidir.