Zazalar;Tarih, Kültür ve Kimlik

Anadolu'nun Doğu ve Güneydoğusu'nda yerleşik bir topluluk olan Zazalar üzerine bugüne kadar yapılan çalışmaların çoğunda, bu önemli topluluk sadece linguistik ve filolojik veriler üzerinden tanımlanagelmektedir. Anthony Smith'in bir etnik topluluğun temel öğeleri olarak gördüğü, “kolektif isim, ortak soy miti, ortak tarih, ortak kültür, ortak teritorya ve dayanışma duygusu” gibi ortak kavramlar, bu çalışmaların konusu olmadı. Dolayısıyla çalışmaların çoğu bu yanlarıyla eksik kaldı. Ercan Çağlayan'ın Zazalar: Tarih, Kültür ve Kimlik kitabı, bu eksiği büyük ölçüde giderirken, linguistiğin ve filolojinin yanısıra tarih, sosyoloji, antropoloji ve etnoloji gibi disiplinleri temel alarak Zazaların etnik kökeni, dili, tarihi, inançları, kültürleri ile kimlikleri birlikte ele alınıyor. Bunun yanısıra inanç, mezhep, tarikat, aşiret, şeyhlik ve seyyidlik gibi kurumların Zaza toplumu içindeki yerleri, işlevsel konumları ile birlikte din ve toplumsal yaşam çerçevesi içinde irdeleniyor. Ayrıca, milliyetçilik, ulus-devlet, dil standardizasyonu, dil planlamaları ve dil politikalarından hareketle dil-lehçe dikotomisindeki Zazaca tartışmalarını da inceleyen Çağlayan, bu konularda da önemli sonuçlara varırken, disiplinlerarası yaklaşımı özgün bir biçimde kullanarak çalışmasının temel çerçevesini bu doğrultuda çiziyor. Zazalar: Tarih, Kültür ve Kimlik, sadece bu yanıyla bile önemli bir başvuru kitabı olma özelliğini taşıyan bir eser. “Zazalar: Tarih, Kültür ve Kimlik isimli çalışma, Zazaların etnik kökeni, dili, tarihi, inançları, kültürleri ve en nihayetinde kimlikleri üzerine odaklanıyor. Ayrıca dil ve lehçe tartışmalarının ideolojik ve manipülatif olduğunu iddia ederek Zazaları etnisite, dil, din, tarih, coğrafya, kültür, kahramanlar ve diğer müşterekler bakımından ele alarak tüketici kaynakçası ve ekleriyle Zazalara dair bir başvuru kitabı olmayı hak ediyor.” – Mehmet Ö. Alkan, İstanbul Üniversitesi YAZAR HAKKINDA: 1980 Bingöl doğumlu. İlk ve orta öğrenimini aynı şehirde tamamlayan Çağlayan, Erzurum Atatürk Üniversitesi'nde tarih alanında lisans (2001), yüksek lisans (2008) ve doktora derecesi (2012) aldı. Ocak 2019'da siyasi tarih alanında doçent oldu. 2021'de Tarih Vakfı Mütevelli üyesi seçildi. Akademik çalışmaları birçok ulusal ve uluslararası dergide yayımlanan Çağlayan'ın basılmış kitapları şunlardır: Cumhuriyet'in Diyarbakır'da Kimlik İnşası [1923-1950] (İletişim Yayınları 2014); Zazalar: Tarih, Kültür ve Kimlik (İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları 2016); Kemalist Ulus-Devletin İnşası: Eğitim, Kültür, Mekân ve İskân Politikaları (Açılım Kitap, 2018); Cumhuriyet'in Doğu'su: Devlet, Parti, Toplum (Pınar Yayınları, 2019); “Dünyada Van”: Nüfus, Etnisite, Tarih ve Toplum (der., İletişim Yayınları, 2019); “Burası Muş'tur”: Tarih, Toplum, Kültür ve Edebiyat (Ed., Pınar Yayınları, 2019); Diyarbakır: Nüfus, Siyaset, Eğitim, Sağlık ve İktisat (1923-1950) (Libra Kitap, 2020); “Bingöl Dört Dağ İçinde”: Toplum, Kültür, Sanat ve Siyaset (Ed., Peywend Yayınları, 2021); Yakın Akrabalar: Kemalist Türkiye & Pehlevi İran (Nûbihar Yayınları, 2022).