Yasaklar ve Sigaranın Toplumsal Algılanışı

Bilindiği üzere sigara günümüzde en zararlı bağımlılık maddelerinin başında gelmektedir. Her yıl milyonlarca insan sigaraya bağlı sağlık sorunları nedeniyle hayatını kaybetmektedir. Mevcut sigara içme trendinin aynı şekilde devam etmesi durumunda, geleceğe yönelik yapılan projeksiyonlarda tablonun daha vahim bir hal alacağı değerlendirilmektedir. Bu da sigaranın gelecekte insan ve toplum sağlığı açısından “tekinsiz bir düşman” olarak varlığını sürdüreceğini göstermektedir. Tüm bunların yanında özellikle son yarım yüzyıl, sigaranın insan üzerinde tedrici olarak ağır tahribatlar yaptığı gerçeğinin gözler önüne serilmesine de şahitlik etmiştir. Bu bağlamda genelde tütün zararının özelde sigaranın zararlarının önlenmesi için dünyada ve ülkemizde etkili adımlar atılmış, önemli uygulamalar hayata geçirilmiştir. Sigaranın zararlarının azaltılmasına matuf uygulanan politikaların etkisi ile, sigaranın zararları konusunda oluşan bilinç düzeyi ve sağlık anlayışı sonucu eskiden daha düşük yoğunlukta dile getirilen “sigaranın bir halk sağlığı sorunu” olduğu bugün toplumda yüksek tonda dile getirilmekte hem sigara hem sigara içme davranışı hem de sigara içene karşı bir şuurlu mukavemetin artışına şahitlik etmekteyiz. Toplum sağlığı açısından elde edilen bu kazanımların gerisinde tütün ve tütün mamulleri ile mücadele stratejilerinin önemli bir bölümünü teşkil eden yasak uygulamaları büyük önem arz etmektedir. Türkiye'de 4207 Sayılı Tütün Ürünlerinin Zararlarının Önlenmesi ve Kontrolü Hakkında Kanun'da ifadesini bulan yasak uygulamaları sonucu toplum nezdinde sigaranın algılanışının ne yönde değiştiğini incelenen kitap dört bölüm ve çok sayıda alt başlıktan oluşmaktadır. I. Bölümde Tütün ve Sigaranın Kamusal Tarihi ana başlığı altında öncelikle tütünün keşfini müteakip önce Avrupa'ya daha sonra tüm dünyaya yayılması, tüketim nesnesi ve tütünün salt içilen bir şeyden ziyade, birey ve toplum hayatının ayrılmaz bir parçası haline gelmesi, bu manada örneğin tütün ve tütün mamullerinin içildiği mekânların oluşturulması ve hayatını tütün fabrikalarında ve tarlalarında çalışarak idame ettirenlerin varlığı ile açıklayacağımız bir yaşam şekli sunması, cinsiyet temelli farklılıklar gibi birçok unsurun etkisi ile kültür endüstrisinin kullanışlı bir aracı haline gelmesi ve sigaranın insan sağlığı üzerindeki etkisi ile sigara içmenin nedenleri üzerinde durulmuştur. II. Bölümde, tütün mamullerinin ve özelde sigaranın zararları ile mücadele amacıyla uygulanan kontrol politikaları ve bu politikaların esaslı bir unsuru olan yasak uygulamaları ve sonuçları gerek uluslararası gerekse devletler bazında değerlendirilmiş. Ülkemizde sigara ile mücadeleye ilişkin çalışmalar ve bu çalışmaların etkinliği Osmanlı Devletinden başlayarak günümüze kadar incelenmiştir. III. Bölümde, İmal Edilmiş Risk Olarak Sigara ve Sigara İçme Özgürlüğü ana başlığı altında, öncelikle risk ve risk toplumu kavram ve teorilerine değinilerek bu çerçevede sigaranın imal edilmiş bir risk olarak kabul edilmesinin imkânı üzerinde durulmuştur. Yine bu bölümde sigara içme özgürlüğünün varlığı, sınırlandırılmasının gereği, sigara içenlerin özgürlüklerinin sigara içmeyenlerin sağlık ve çevre ile ilgili sahip oldukları hak ve özgürlüklerle çatışması hususları tartışılmış, sigara içmeyenlerin temiz hava, sağlıklı ve dengeli bir çevrede yaşam sürmelerine ilişkin hak ve özgürlüklerin tercihe şayan olduğu gösterilmeye çalışılmıştır. Kitabın son bölümü olan IV. Bölümde 4207 sayılı Tütün Ürünlerinin Zararlarının Önlenmesi ve Kontrolü Hakkında Kanun'da yer alan yasaklamaların neticesinde sigara içme oranlarındaki değişim ve sigaranın toplumsal algılanışına ne yönde etkide bulunduğu ile ilgili Rize İlinde 1363 kişi üzerinde gerçekleştirilen çalışmanın sonucu elde edilen bulgular değerlendirilmiştir.