Şerif Murtaza'nın Emali'sinde| Kur'an Müşkilleri ve Müteşabihleri

Kur'ân âyetleriyle ilgili anlama sorunlarından biri, 23 senelik bir zaman diliminde, farklı sebeplerle nâzil olan bazı âyetlerle ilgili olarak, ilk planda çelişki vehmi uyandıracak birtakım ifadelerin bulunmasıdır. Buna benzer bir diğer âyet grubu da, ilk bakışta insanın günlük tecrübeleri anlamına gelen vâkıa ile uzlaşmıyor gibi görünen bazı ifadeler içeren âyetlerdir. Kur'ânı anlama konusunda sorun gibi görünen diğer bazı sebepler de, onun içerisinde, kendisinden sonraki dönemlerde bir disiplin haline gelmiş olan Arap dili kuralları ile zâhiren uyum arz etmiyor gibi görünen bazı ifadelerin bulunmasıdır. Fakat hemen belirtmek gerekir ki bu türden ifadeler kesinlikle gerçek anlamda bir sorun teşkil etmemektedir. Zira bilindiği gibi Kur'ân, Arap dilinin güzelliklerinin en mükemmel bir şekilde yansıdığı edebî metinlerden birini oluşturmaktadır. Müfessirler, Kur'ânda yer alan bu türden anlaşılması güç ifadeleri izah etmek amacıyla, Müşkilül-Kur'ân adıyla bir ilim ortaya koymuşlardır. Elinizdeki çalışmanın ağırlıklı bir kısmı, bu Müşkilül-Kur'ân ilminin alanına giren konulardan oluşmaktadır. Kur'ân âyetleriyle ilgili anlama problemlerinden bir diğeri de, Kur'ânda Yüce Allahın zâtıyla ilgili teşbîh ve tecsîmi andırabilecek, Allahın eli, Allahın gözü gibi insan-biçimci bazı ifadelerin bulunmasıdır. Bu ifadeleri izaha kavuşturmak amacıyla da müfessirler, Müteşâbihül-Kur'ân adıyla bir ilim ortaya koymuşlardır. Çalışmamızın bir bölümü de bu ilmin alanına giren bazı âyetlerin yorumundan müteşekkildir. Çalışmamıza esas aldığımız Şîî âlim Şerif Murtazâ (v. 436/1044)nın Emâlî (Ğurerül-Fevâid ve Dürerül-Kalâid) adlı değerli eseri, Kur'ân âyetleriyle ilgili bu iki ilmin alanına giren bazı yorumlar içermektedir. Elinizdeki çalışmada, onun bu eserinde yer alan Müşkilül-Kur'ân ve Müteşâbihül-Kur'ân ilimleriyle ilgili bu yorumlar, sistemli ve mukâyeseli bir şekilde ele alınmaya çalışılmıştır.