Klasik Dönem Osmanlı Toplumunda Kadın

Bu kitap, “Müslüman Coğrafyalarda Cinsiyet, Mahremiyet ve Sosyal Hayat” üst başlığı altında, derin bir tarihî ve geniş bir coğrafî yelpazede gerçekleştirilmek istenen çalışmaların bir kesitini oluşturmaktadır. Çalışmanın hareket noktası, modern dönemde esaslı bir tartışma konusuna dönüştürülen “kadın”, özelde “Müslüman kadın”ın toplumsal rol ve temsilinin nasıl değerlendirilebileceği konusunda kuşatıcı düzeyde bir çalışmaya duyulan ihtiyaçtır. Konunun genişliği göz önünde bulundurularak alan ve dönem sınırlamasına gidilmiş; öncelikle Klâsik dönem (Tanzimat öncesi) Osmanlı toplumunun ele alınmasına karar verilmiştir. Bunda bir nebze de olsa Osmanlı devlet ve toplum yapısının, genel olarak Tanzimat öncesi ve sonrası diye ikiye ayrılarak incelenmesi etkili olmuştur. Böyle bir sınırlamaya gitmedeki bir başka neden de, Osmanlı kadını ile ilgili çalışmaların büyük ölçüde Tanzimat dönemi ve sonrasında yoğunluk kazanmış olmasıdır. Bu yoğunluk, hâliyle Osmanlı kadınının, Batı tesirinin de etkisiyle, Tanzimat'la siyasi, sosyal, ekonomik ve kültürel hayatta faal bir konuma geldiği ve toplum içinde etkin bir rol oynamaya başladığı izlenimi doğurmaktadır. Hâlbuki hem Tanzimat dönemini hem de günümüzü anlamak için daha geriye gitmeye ihtiyaç vardır. Osmanlı klâsik döneminde devlet ve toplum yapısı, kurumları ve sosyal hayatı, büyük ölçüde İslam dini ve hukuku ile onun belirlediği sınırlar içinde örfî hukuk tarafından belirlenmiştir. Bu çerçevede çalışmanın alanı, İslam hukukunun teorik çerçevesini çizdiği pek çok konunun, toplum içinde nasıl uygulama alanı bulduğu, bir bakıma teori ile pratiği bir arada görme imkânının fazlaca olduğu Osmanlı klâsik dönemi toplumudur