XVIII. Yüzyıl Şehrengizlerinde Toplumsal ve Kültürel Unsurlar

Türk edebiyatı çalışmaları arasında kültüre dayalı araştırmalar önemli bir yer tutmaktadır. Bugüne kadar divan şiiri metinlerinin, özellikle de divanların, incelenmesiyle Osmanlı toplum ve kültür hayatına dair alana kazandırılan çok değerli çalışmalar yapılmıştır. Bunların bir kısmı müstakil olarak kültürel ve toplumsal yaşantıyı konu alırken bir kısmı da divan, seyahatnâme ya da mesnevi gibi edebî eserleri tetkik çalışmalarının bir bölümü hâlinde incelenmiştir. Çağının toplumsal hayatına ışık tutan tarihî bir belge olarak değerlendirilebilecek şehrengiz metinlerinin de toplumsal ve kültürel unsurlar yönünden değerlendirilmesinin edebiyatın yanı sıra sosyoloji, antropoloji, halk bilimi, psikoloji, tıp, tarih ve sanat tarihi gibi birçok alana yarar sağlayacağı düşüncesi, bu çalışmanın ilk adımının atılmasına vesile oldu. Şehrengiz metinleri; halkın günlük hayatı, yaşam biçimi ve sosyokültürel durumu hakkında bilgi veren tarihî vesikalardandır. Yazarının, üslubunda nispeten daha rahat olduğu, saraya kabul kaygısı gütmediği, bulunduğu çevreye dair gözlemlerini kişisel olarak aktardığı bu metinler hem özgün hem de tarihî, edebî, sosyal ve kültürel değeri yüksek kaynaklar arasında kabul edildiğinden alana şehrengiz türüyle ilgili toplumsal ve kültürel verilerin sınıflandırılıp derlendiği bir çalışma kazandırma çabası meydana geldi.