Osmanlı Sarayında Gündelik Hayat; Letaif-i Vekayi-i Enderuniyye

Klasik dönemde bir padişahın gündelik hayatı yanında bütünüyle Topkapı Sarayı'nda yaşanan hayatı anlatan en önemli eserlerin başında Hâfız Hızır İlyas Ağa'nın yazdığı Letâif-i Vekâyi'-i Enderûniyye gelmektedir. Her ne kadar II. Mahmud dönemini anlatmakla beraber, eseri sadece bu dönemle sınırlı düşünmemek gerekir. Bir başka deyişle II. Mahmud öncesinde başa geçmiş padişahlar döneminde yaşanan saray hayatı ile bu dönem arasında belirgin bir farkın olmadığı hesaba katıldığında, eserin, geleneklere sıkı sıkıya bağlı klasik dönem Osmanlı saray hayatını büyük ölçüde yansıtma ve anlatma kabiliyetine sahip olduğunu görürüz. Osmanlı Sarayı'nda Gündelik Hayat üst başlığını koyduğumuz eserin merkezinde tahmin edileceği üzere padişah II. Mahmud vardır. Ele alınan ve anlatılan olayların büyük kısmı padişahla ilgilidir. Bununla beraber başta yazar olmak üzere padişahın yakın çevresinde bulunan saray görevlileri bir figür olmaktan çok ete kemiğe bürünmüş bir insan şeklinde eserde yerini alır. Saray halkının kullandıkları dil, mesleklerinde yükselme kaygısı, birbirlerine olan davranışları, şaka ve mizah anlayışları, kıskançlıklar, hayal kırıklıkları, üzüntüler, sevinçler, başkalarının yerine geçmek için yapılan ayak oyunları, az da olsa ağalar arasında görülen aşk maceraları, padişaha kendisini beğendirme gayreti, iyi niyeti suistimal vb. gibi hayatın gerçeği olan insanî durumların saray boyutu canlı bir şekilde eserde verilir. Ayrıca ramazan hayatı, bayram törenleri, şehzade ve sultan doğumlarında düzenlenen eğlenceler, başta cirit, tomak ve pehlivan güreşleri olmak üzere padişahın huzurunda düzenlenen spor müsabakaları, sarayda musiki ve edebiyat hayatı, İstanbul'da yaşanan karışıklıklar, padişahın İstanbul içinde, Boğaz'ın Anadolu ve Rumeli yakasında gerçekleştirdiği geziler, Yeniçeri Ocağı'nın kaldırılması, Osmanlı-Rus Savaşı, II. Mahmud'un yeni ordu kurma çabaları, batılılaşma ile saray hayatında başlayan değişim eserde ayrıntılı bir şekilde ele alınır.