Kafes ve Ferace Devrinde İstanbul

Ahmet Refik'in hayatı hakkında derli toplu bilgiyi yakın dostu M. Halit Bayrı'nın yazarın ölümü ile ilgili kaleme aldığı yazıda bulacaksınız. Hasan Ali Yücel'in "Tarihin Ahmet Midhat Efendisi" nitelendirmesini fazlasıyla hak eden merhum, 19. yüzyılın ikinci yarısında, halk nazarında, Ahmet Midhat Efendinin roman sahasında yaptığı hizmeti. 20. yüzyılın ilk yarısında tarih sahasında gerçekleştirmiştir. İkisinin arasındaki bu yakın benzerlik, ömürlerini aşan bir mesaiye sığdırdıkları yüzlerce eserin yanı sıra Türk insanının okuma ihtiyacını farklı sahalarda karşılayacak eserler vermelerinden ileri gelmektedir. Ahmet Midhat Efendi, çoğu çala kalem yazdığı romanlarla Türk okuyucusuna bir roman okuma saatini kazandırdı. Ahmet Refik ise arşiv belgelerinde kalmış bilgileri gün ışığına çıkararak günün okuyucusuna geçmişten hayat manzaraları sunmayı bildi ve bu yönüyle çok sevildi. Eserlerinin değerlendirmelerinin ve yorumlarının ilmi yönü tartışılabilir; ancak ona teslim edilmesi gereken hak, Türk halkında uyandırdığı tarih merakıdır ve bu yönüyle anılacaktır.