Giritli Sırrı Paşa (1844 - 1895)

Giritli Sırrı Paşa, 19. yüzyılın ikinci yarısında Osmanlı Devleti'nde yetişmiş, üst düzey bir bürokrat, çok yönlü bir devlet adamı ve düşünürdür. Devletin pek çok kademesinde memuriyet yapmasının yanı sıra dini eserler de telif eden önemli bir ilim adamıdır. 1844 yılında Girit'te dünyaya gelen Paşa, 1895 yılında vefat etmiştir. İlk devlet hizmetine başladığı kitabet görevinden ölümüne kadar İmparatorluğun farklı coğrafyalarında görev yapmıştır. Sırrı Paşa, Osmanlı Devleti'nde siyasi, fikri, idari değişimlerinin had safhada olduğu ve bunun etkilerinin ciddi bir şekilde topluma yansıdığı bir zaman diliminde yaşamıştır. Bu süreç aynı zamanda Tanzimat sonrası değişimin taşradaki yansımasının tahlil edilebilmesi bakımından da önem arz etmektedir. Bu bağlamda Sırrı Paşa'nın görevleri göz önüne alındığında zikredilen dönemde Osmanlı Devleti'nin sosyal, kültürel ve siyasi durumu hakkında da fikir sahibi olunabilecektir. Her ne kadar Sırrı Paşa, geleneksel anlayış çerçevesinde "Kafi bana bilmek beni hiç bilmesin alem, zira büyük afettir o şöhret neme lazım!" diyerek kendisi hakkında bilgi vermekten kaçınmaktadır.Bununla birlikte onun faaliyetleri ve yönetim anlayışı, hayatını Osmanlı taşra memuriyetlerinde geçiren, dini eserler telif eden bir Osmanlı bürokrat-aydınının düşünce sistemini ve dönüşüm yüzyılında Osmanlı taşra idare sisteminin uygulama örneklerini anlamak bakımından önem arz etmektedir. Tarihi biyografi salt bir hayat hikayesi olmayıp tarihi bir dönemin belli kesitlerine ışık tutmayı amaçlar. Elinizdeki bu çalışmada Sırrı Paşa'nın düşünce tarzından, eserlerinden ve idarecilik yönünden yola çıkılarak yaşadığı döneme ait önemli tespitlerde bulunulabilir. Bu bağlamda Sırrı Paşa'nın hayatı, bireysel bir biyografi olmaktan ziyade Osmanlı tarihinin, 2. Abdülhamid Döneminin, şehir tarihlerinin ve tefsir ilminin dikkate değer bir bölümüdür.