Adil Yargılanma Hakkının Türk Milletlerarası Usul Hukuku Üzerindeki Etkileri

Bu çalışma, yargılama hukukunun hem en temel ilkesi hem de varlık amacı olan adil yargılanma hakkının milletlerarası usul hukuku bakımından uygulama alanını ve temel sorunlara getirilebilecek çözüm önerilerini konu almaktadır. Zira, adil yargılanma hakkı, gelişen hukuk bağlamında, eskiden beri kabul gören unsurlarının yanında en temel iki hakkı daha kapsamaktadır: mahkemeye erişim ve hükmün icrası hakları. Hakkaniyete uygun yargılanma hakkı (hukuki dinlenilme hakkı ve silahların eşitliği ilkesi) ile birlikte değerlendirildiğinde, adil yargılanma hakkının yabancı unsurlu uyuşmazlıklar bakımından arz ettiği önem daha açık bir şekilde ortaya çıkmaktadır. Nitekim, AİHM ve Anayasa Mahkemesi de, AİHS'in en geniş uygulanma alanına sahip olan bu hakkın milletlerarası usul hukuku bakımından arz ettiği önemi ve değeri yansıtan kararlar vermektedir. Milletlerarası usul hukukunun adil yargılanma hakkını ilgilendiren her noktasına temas etmek mümkün değilse de, bu çalışma, özellikle mahkemeye erişim ve hükmün icrası hakkı kavramlarını, adil yargılanma hakkının koruma alanını ve özellikle yabancıların adil yargılanma haklarına getirilebilecek sınırlamaları, adil yargılanma hakkının milletlerarası yetki kuralları ve tanıma veya tenfiz yargılamaları üzerindeki etkilerini, adli yardım, teminat, tebligat, yargı ve icra bağışıklığı gibi milletlerarası usul hukukunun temel konularına ilişkin adil yargılanma sorunlarını ortaya koymaktadır.