İktisatta Davranışsal Yaklaşımlar

Gerek tüketici gerek üretici şapkasıyla iktisadı oyuncuların davranışlarına atfedilen ve ana akım iktisadın temel varsayımlarından biri olan "rasyonalite"nin sorunsallaştırılmasını hedefleyen "davranışsal iktisadın" Türkçe literatürüne kapsamlı ve nitelikli bir giriş yapmasına vesile olan bu çalışma önemli bir referans noktası olacaktır. Çalışmanın; saha bulgularından laboratuvar deney sonuçlarına, felsefi tartışmalardan psikoloji alanındaki gelişmelere kadar geniş bir repertuara dayanması, geniş bir okuyucu kitlesiyle buluşması anlamına gelmektedir. Prof. Dr. Fikret Adaman Boğaziçi Üniversitesi Hep rasyonel kararlar almıyoruz. Komşumuz arabasını yenilediğinde; gelecekte beklediğimiz gelirin bugün alacağımız kredinin faizini karşılayıp karşılayamayacağının hesabını fazla önemsemeden neden biz de arabamızı yenileme fikrine kapılabiliyoruz. Neden güneşli havalarda ATM'lerden daha fazla para çekiyoruz? Ya yeni bir iş kıyafeti alırken yüzde 5 daha ucuza bulabilir miyiz diye dükkân dükkân gezmezken, 25 liralık bir lambayı daha ucuza bulacağız diye 4-5 dükkân dolaşabiliyoruz. Ya çarşı pazarda pazarlık? Elinde hesap makinesiyle bize fiyat teklifi yapan satıcı, elleri cebinde fiyat pazarlığı yapana göre neden daha inandırıcı geliyor ve bizi ikna ediyor. Adını dahi hiç duymadığımız bir şarap sadece fiyat etiketi üç haneli olduğu için bizi neden mutlu ediyor? Pazarda neden önünde kalabalık olan tezgâha yöneliyoruz? Peki, bahşiş davranışımız? Garson bize adımızla seslendiğinde daha mı bonkör oluyoruz? Ya açıldığı yıl yüzlercesinin battığından haberdar iken "bizim hanım iyi yemek yapar" diye borca girip kafe, lokanta açan girişimciler? Nasıl bir motivasyona sahipler? Tüm bunlara yanıt arayan bir iktisat disiplini var; davranışsal iktisat. Bu alanda her çalışma yeni bir kapı açıyor... Uğur Gürses Hürriyet