Malta Seyahatnamesi; el-Vâsıta fî Ma'rifeti Ahvâli Malta

Malta, bulunduğu coğrafî konum itibariyle her dönemde hem Doğu milletlerinin hem de Avrupa coğrafyasının üzerinde ilgisini canlı tuttuğu stratejik değerde bir ada olmuştur. Tarihî dönem içerisinde yoğun hâkimiyet ve istila hareketlerinin yaşandığı bu Akdeniz adası, halkının kültürel değerlerinden konuştukları dile, mimarî yapılarından yaşayış biçimlerine kadar hemen her alanda çok katmanlı bir yapı arz eder. Malta Seyahatnamesi adıyla Türkçeye kazandırdığımız bu eser, çok yönlü bir Arap münevveri olan ve bir dönem İstanbul'da kurduğu el-Cevâ'ib gazetesiyle hem Osmanlı topraklarında hem de bir bütün olarak İslâm coğrafyasında büyük yankı uyandırmaya muvaffak olan Ahmed Fâris eş-Şidyâk'ın (ö. 1887) Malta'da kaldığı uzun yıllarda edindiği izlenim, tecrübe ve birikimin bir neticesidir. İlk baskısı Bulak'ta, ikinci baskısı Kostantîniyye'de "Keşfü'l-muhabbâ ‘an Funûni Ûrubba" adlı başka bir seyahat risalesiyle birlikte yapılmıştır. "el-Vâsıta fî Ma'rifeti Ahvâli Malta" adlı bu eserde Malta bütün yönleriyle gözler önüne serilerek kalemi kuvvetli, lisânı keskin ve gözlemleri son derece titiz ve ayrıntılı bir edîb-seyyahın kalemiyle bugüne taşınmıştır. Yazar Malta'ya dair gözlemlerini ve çeşitli tarihi bilgileri naklederken anlatımı münekkit tavrıyla canlılık kazanarak kuru ve sıkıcı olmaktan kurtulur. Bütün bu özellikleriyle, Malta Seyahatnamesi'nin, edebu'r-rihle literatürüne bir katkı sunacağı ümit ediyoruz.